Genişletilmiş Gerçeklik (XR) teknolojileri, havacılıkta XR teknolojisi köklü bir dönüşüm başlatıyor. Eğitimden tasarıma, kokpit ekranlarından güvenlik simülasyonlarına kadar birçok alanda XR; hem verimliliği artırıyor hem de insan hatasını azaltarak güvenliği üst seviyeye taşıyor.
Son dönemde büyük havayolu şirketlerinin ve üreticilerin XR tabanlı çözümlere yönelmesi, bu teknolojinin yalnızca bir yenilik değil, aynı zamanda sektörel bir zorunluluk haline geldiğini gösteriyor.
Havacılıkta XR Dönemi
Genişletilmiş Gerçeklik (XR) teknolojileri olgunlaştıkça, havacılık sektöründeki benimsenmeleri de hız kazanıyor. Kokpit ekranlarını geliştirmekten eğitimi yeniden şekillendirmeye ve tasarımı kolaylaştırmaya kadar birçok alanda XR, karmaşık iş akışlarını ve güvenlik açısından kritik operasyonları iyileştiren pratik bir çözüm haline geliyor.
Sanayiler giderek daha akıllı, uyarlanabilir ve etkileyici çözümler talep ettikçe, XR destekli gelişmiş İnsan-Makine Arayüzleri (HMI) geliştirmek, operasyonel dönüşümün temel itici gücü haline geliyor.
İnsan-Makine Arayüzleri ile Sürükleyici Teknolojinin Buluşması
Modüler XR tabanlı sistemlerin mevcut havacılık elektroniği altyapılarını nasıl geliştirebileceğine dair en son örneklerden biri, PACE Aerospace & IT (TXT Group iştiraki) ile FlySight arasındaki ortaklıktır.
Bu iş birliği, dinamik ve gerçek zamanlı HMI’lar oluşturmak için kullanılan VAPS XT adlı PACE aracını, görev verilerinin görselleştirilmesi için geliştirilmiş bir PED (İşleme, Keşif ve Dağıtım) aracı olan FlySight’ın OpenSight platformu ile birleştiriyor.
VAPS XT, halihazırda kokpit ekranlarında yaygın olarak kullanılan, sertifikalanabilir grafiksel kullanıcı arayüzleri oluşturulmasını sağlarken; OpenSight ise coğrafi görselleştirme yani haritalar, grafikler ve 3D modeller gibi mekânsal bileşenlere sahip verilerin görsel olarak sunulması sağlıyor.
Bu sayede sivil havacılık ve hava trafik kontrolü gibi görev açısından kritik ortamlarda planlama, izleme ve gerçek zamanlı veri kullanımı için güçlü bir araç zinciri oluşturuluyor.
Bu tür HMI gelişmeleri tamamen işlevsellikle ilgilidir. Her saniyenin ve kararın önemli olduğu ortamlarda sürükleyici ve sezgisel ekranların entegrasyonu, bilişsel yükü azaltır, farkındalığı artırır ve kritik verileri daha kullanılabilir hale getirir.
Ancak bu, XR çözümlerinin havacılık sektörüne entegre edildiği büyüyen trendin sadece bir örneğidir.
Yeni Nesil İçin XR Tabanlı Eğitim Çözümleri
XR teknolojilerinin somut etki yarattığı bir diğer temel alan da eğitimdir. Emirates Airlines, 23.000’den fazla kabin memurunu eğitmek için MIRA adlı sürükleyici öğrenme platformunu kullanıma sundu. Sanal gerçeklik simülasyonları sayesinde, eğitim alanlar uçuş içi acil durumlar ve uçaktan tahliye gibi yüksek riskli senaryoları güvenli ve tekrarlanabilir bir ortamda deneyimleyebiliyor.
Bu geçiş, öğrenmeyi hızlandırmakla kalmayıp, pahalı fiziksel simülatörlere ve eğitmenli oturumlara olan bağımlılığı da azaltıyor.
Benzer şekilde Alaska Airlines, tam hareketli bir Boeing 737 VR simülatörü geliştirmek için Loft Dynamics ile iş birliği yaptığını duyurdu. XR kullanan bu son derece gerçekçi simülatör, daha erişilebilir ve ölçeklenebilir pilot eğitimi sunuyor. Bu, dünya genelinde artan nitelikli pilot talebi göz önüne alındığında özellikle önemli.
Tasarım ve Özelleştirmeyi Gerçek Zamanlı Görselleştirme
XR’ın değeri yalnızca kokpit ya da sınıfla sınırlı değil. Örneğin Airbus, uçak kabinlerinin tasarımı ve özelleştirilmesini desteklemek amacıyla karma gerçeklik platformlarını kullanıyor.
Uzaktan iş birliği araçları ve AR/MR başlıkları sayesinde müşteriler, mühendisler ve teknisyenler kabin düzenlerini görselleştirebiliyor, görüş alanlarında bağlamsal veriler alabiliyor ve gerçek zamanlı ayarlamalar yapabiliyor. Bu durum hem iş yerinde güvenliği artırmakta hem de üretim sürelerini azaltmakta etkili oluyor.
Simülasyon Yoluyla Güvenlik: Endüstriden Dersler
XR yalnızca verimliliği artırmakla kalmıyor, aynı zamanda riskleri de azaltıyor. İtalya’daki IPLOM rafinerisinde VR tabanlı güvenlik eğitimi, operatörlerin yüksek doğrulukta simülasyonlar sayesinde acil durum protokollerini gerçek dünya tatbikatlarının riski olmadan tekrar etmelerini sağladı.
Bu eğitimler, Meta Quest başlıkları ve Unreal Engine simülasyonları kullanılarak gerçekleştiriliyor ve personeli stresli durumlara karşı hazırlıyor.
Endüstriyel odaklı olsa da bu örnek, riskli sektörlerde sahada yaşanabilecek tehlikeleri azaltmak için simülasyon bazlı eğitime verilen önemin arttığını gösteriyor. Karmaşık ortamları ve kritik iş akışlarını yöneten havacılık şirketleri için bu eğilim doğrudan uygulanabilir değere sahip.
Havacılıkta Yeniliklerin Kalbinde XR Var
PACE ile FlySight arasındaki ortaklık, havacılıkta daha akıllı, daha sürükleyici ve daha güvenli görev sistemlerine doğru daha büyük bir hareketin işareti.
İster gelecek nesil ekipleri eğitmek, ister tasarım darboğazlarını azaltmak, isterse yüksek baskı altındaki karar alma süreçlerini daha sezgisel hale getirmek olsun, XR, maliyetleri düşürmek ve iş akışlarını geleceğe hazırlamak isteyen havacılık organizasyonları için temel bir teknoloji haline geliyor.
